Discovering Alatau

This is not an easy route. Its difficulty comes from the overall length, two consecutive four-thousanders, and significant elevation changes. On the other hand, we have popular spots, well-trodden paths, accessible peaks, and numerous shelters. Surprisingly, we only used our tents once during our four nights. With careful planning and a short detour on the first day, it’s possible to complete this trek without a tent. But those are just details. If you want to get a quick but thorough introduction to the mountains of the Trans-Ili Alatau near the beautiful city of Almaty and are ready for such adventures, I wholeheartedly recommend this route.

Day One starts at the super-popular Alma-Arasan, the very beginning of the Prohodnoye Gorge, which literally borders the city. Below, you’ll find rushing rivers, hot springs (a great option to visit at night from the mountains, which I’ll save for another time), and many people, especially on weekends. You won't be alone for the first kilometer up, but after the popular Terra glade, the number of tourists drops sharply. Here, the gorge opens up, revealing the true mountains.

We started late and hiked in the rain, so we stopped a bit earlier than planned, right before the border fence. There’s a forbidding sign warning not to proceed, but there was no border post in sight along our path. So we confidently moved on, like other hikers. However, it’s advisable to carry your original documents since this is a border area with Kyrgyzstan.

Day Two brought pleasant weather. We took our time and arrived at my first four-thousander, Peak Karnizny. It turned out to be much easier than I had thought. It was probably one of the simplest ascents; you just have to keep going up, and you’ll make it. On the descent, near a small lake, we were engulfed in fog, which accompanied us to the base of our next spot. It was an atmospheric but somewhat monotonous descent. We cherished each turn, but navigating through the pale mist on ancient moraines was uncomfortable, even with digital maps.

Day Three started early, but not as early as needed. While we were stretching and getting ready, the first two groups of mountaineers had already left. After an hour, we set off as well. Our destination was Peak Sovetov, or Satpayev`s Peak — its name has been updated, but many still use the old one. This four-thousander is challenging. It involves a significant ascent and loose slopes that become steep at high altitudes. Without proper preparation and gear, this can be tough. But as always, the difficulties in the mountains are worth it. Along the way, we passed two groups and reached the summit first that day. The views from the peak were stunning, and the mountain felt like a friend rather than a foe—at least until the descent began. That proved to be harder than the ascent mainly due to the loose rocks. We moved one by one in several sections to avoid triggering a rockfall. It was tedious and slow.

Most people usually return to the camp at the base where they left their tents and gear. But our path led us to the other side of the pass. We left our backpacks there and, after retrieving them, descended another steep, loose slope. It was daunting, but since the rocks were smaller, it turned out to be not so frightening. Without trekking poles, it would have been much harder.

Then we took a break and enjoyed the stunning views while relaxing in the sun. Our backpacks seemed to explode—gear and ourselves sprawled out under the sun. After regaining our strength, we began our descent. We reached our overnight stop after dark, having dropped more than two kilometers in height that day.

Day Four was probably the most boring—at least until the evening. We had to climb again from the forest zone to the higher mountains. The sun blazed down mercilessly. Leaving the shade of the fir trees, we trekked through the already scorched grass, catching every breath of wind from Tereshkova Pass, our goal. Once we reached it, we were jumped to the clean and cool high mountain meadows. Then, we leisurely made our way through the Big Trapeze Pass toward Titov`s Lakes, where we could spend the night in a rescue hut. I’ll share more about that cool engineering solution another time; the rescue huts around Almaty are a dream for hikers.

Fifth Day left a lasting impression with the Titov Pass’s steep slopes and the true power of what I saw on the descent. The central Tuyuksu Glacier and its moraine are an indescribable illustration of the grandeur of the mountains. It’s noteworthy that the moraine has its own name—Gates of Tuyuksu—and it absolutely deserves it. Unfortunately, I didn’t manage to take any good or interesting photos here. The weather was worsening; by the pass, we were hit by hail, and the thunder grew louder by the hour. I realized we were leaving just in time. After a few hours of descent, we re-entered the world of tourism, advertising, and bustling crowds. But we were also greeted by burger joints and beer, followed by a cable car straight to a taxi. It was wonderful. Thanks to L. and R. for being with me; you are great team! See you in the mountains🗻

ეს მარშრუტი მარტივი ნამდვილად არ არის. ბილიკის სირთულე განპიროპბებულია სრული დასაფარი მანძილით, ორი გადაბმული ოთხი ათას მეტრიანი მთისა და სიმაღლის მკვეთრი ცვლილებებით. სხვა მხრივ, მარშრუტზე პოპულარული წერტილების სიუხვე, კარგად მოვლილი გზები, წვდომადი მწვერვალები და მრავალი თავშესაფარი გელოდებათ. ჩვენდა გასაკვირად, ოთხი ღამის განმავლობაში კარვების გამოყენება მხოლოდ ერთხელ მოგვიწია. პირველ დღეს, ბრთხილად დაგეგმითა და მოკლე გადახვევებით შესაძლებელია სალაშქრო ბილიკის დასრულება კარვის გარეშე. თუ გსურთ ულამაზესი ქალაქი, ალმათის მახლობლად მდებარე ტრანს-ილი ალატაუს მთებზე, მოკლე მაგრამ საფგუძვლიანი გაცნობა და ხართ მაზად თავგადასავლებისთვის, მე გულითადად გირჩევთ ამ მარშრუტს.

დღე პირველი იწყება ძალზედ პოპულარული ალმა-არასანით, პროჰოდნოი ხეობის საწყისი წერტილით, რომელიც ქალაცის მახლობლად დებარეობს. ხეობაში, ძირზე შეხვდებით სწრაფ მდინარეებსა და ცხელ წყაროებს (მთიდან ღამის ვისიტისტვის მშვენიერ ვარიანტს წარმოადგენს, დეტალებს სხვა დროისთვის გადავდებ) და ხალხს, ტურისტებსა და ადგილობრივებს, განსაკუთრებით შაბათკვრისას, შესაბამისად მარტო არ იქნებით პირველი კილომეტრში აშვლისას, მაგრამ პოპილარული ტერა გალავანის შემდეგ, ტურისტების რაოდენობა მკვეთრად მცირდება. ამ არეში ხეობა გადაიშლება, და გიჩვენებთ მთების ნადვილ სხეულს.

მეორე დღემ არაჩვეულებრივი, სასიამოვნო ამინდი მოგვიტანა. ჩვენ მივაღწიეთ ჩემთვის პირველ ოთხი ათას მეტრიან კარნიზკის მწვერვალს. ეს ბევრად მარტივი აღმოჩნდა ჩემს მოლოდინთან შედარებით. ეს ძალზედ მარტივი აღმასვლა იყო; თქვენგან მხოლოდ დაუღალავი წინსვლა მოითხოვება აღმართზე, და მწვერვალი თქვენს ხელშია. დაშვებისას, მცირე ტბასთან, ნისლმა დაგვფარა, რომელიც ჩვენი მარშრუტის შემდეგ წერტილამდე გამოგვყვა. დაშვების პროცესი მონოტონური მაგრამ ატმოსფერული იყო. ვცდილობდით თითოეულ ნაბიჯით მიგვეღო სიამოვნება, მაგრამ ამ ძველისძველი (მყინვარის არხის) მორენებში ნავიგაცია ციფრული რუკების დახმარებითაც კი რთული იყო. 

მესამე დღეს ადრე ავდექით, მაგრამ არა საკმარისად ადრე. სანამ ჩვენ გავხურდით და გასვლისთვის მოვემზადეთ, მთასვლელების პირველმა ორმა ჯგუფმა უკვე დატოვა საკემპინგო/საბანაკო არეა. საათის შემდეგ, ჩვენც გავედით. ჩვენი დანიშნულება იყო მწვერვალი სოვეტოვი, ან სხვაგვარად სატპაიევის მწვერვალი — მას ახალი სახელი მიანიჭეს, მაგრამ ბევრი ჯერ კიდევ ძველ სახელს იყენებს. ეს ოთხ ათას მეტრიანი მწვერვალი საკმაოდ რთულია, დამახასიათებელი მკეთრი, მაღალ ალტიტუდური აღმართებისა და მყიფე დახრილობების გამო.

სათანადო მომზადებისა და აღჭურვილობის გარეშე, ამ მწვერვალის დაფარვა ძალიან რთულია. რაღათქმაუნდა ეს სურთულეები მრთების სილამაზისთვის მისარებია. მარშრუტის დაფარვისას, ორივე ჯგუფს გავუსწარით, და მწვერვალზე პირველები ავედით. ხედები უმაღლესი წერტილიდან განსაცვიფრებელი იყო, ხოლო მთა იგრძნობოდა როგც მეგობარი და არა როგორც მტერი—ნუ, დაშვებამდე ყოველ შემთხვევაში. დაშვების პროცესი, აღმასვლისაზე უფრო ღთული აღმოჩნდა, ძირითადად, არამყარი და თავისუფლად მოფანტული ქვების გამო. ცალცალე ვეშვებოდით, რამოდენიმე სექციაში, ქვა ცვენის თავიდან ასარიდებლად. პროცესი ნელი და შრომატევადი იყო. მთამსველების უმეტესობა ბანაკის არეასთან ბრუნდიან, სადაც თავიანთ აღწურვილობის ნაწილს ტოვებენ, მაგრამ ჩვენმა ბილიკმა უღელტეხილის მეორე მხარეს მიგვიყვანა, სადაც ჩვენი ზურგჩანთები გვქონდა დატოვებული. ჩვენი აღჭურვილობა ავიღეთ და კიდევ ერთ, მკვეთრ, ფქვიერ ფერდობზე დავიწყეთ დაშვება. პროცესი დამღლელი, მაგრამ ქვების მცირე ზომის გამო, ნაკლებად საშიში იყო. სალაშქრო ბოძების გარეშე დაშვება ბევრად რთული იქნებოდა.

შემდგომ შევისვენეთ, მზის ქვეშ მოვდუნებისა და უმშვენიერესი ხედებით დატკბებისთვის. ქვენი ზურგჩანთები დავაცარიელეთ—ჩვენი ნივთები, აღჭურვილობა მზის ქვეშ გადავშალეთ. ძალის მოკრების შემდეგ, დაშვება გავაგრძელეთ. ღამის სათევ ადგილს, უკვე სიბნელეში მივაღწიეთ, დაახლოებით ერთი კოლომეტრის ალტიტუდის ცვლილების შემდეგ.

მეოთხე დღე ალბათ ყველაზე მოსაწყენი იყო—სარამომდე, ყოველ შემთხვევაში. ჩვენ კიდევ უნდა ავსულიყავით ტყის ზონიდან მაღლობებზე. მზე უმოწყალოდ გვასხივებდა. ბაძვების ჩრდილების დატოვების შემდეგ, დაფუფქული ბალახის გავლა მოგვიწია, რომელიც ჩვენი შემდეგი სამიზნის, ტერეშკოვას უღელტეხილიდან ქარის ყოველ ამოსუნთქვავს იჭერდა. როდესაც ხეობას მივუდექით, მთების ცივ და სუფთა მდელოებში აღმოვჩნდით. რის შემდეგაც, აუჩქარებლად გადავლახეთ დიდი ტრაპეზეს უღელტეხილი ტიტოვის ტბამდე, სადაც სამაშველო ქოხებში გავატარეთ ღამე. ისტორიას, მაგარ საინჟინრო გადაწყვეტილებაზე, სხვა დროს გაგიზიარებთ; სამაშველო ქოხები ალმატის გარშემო მოლაშქრეების ოცებაა.

ბოლო დღემ განსაკუთრებული შთაბეჭდილება დატოვა ტიტოვის უღელტეხილის ციცაბო ფერდობებისა და იმის ნამდვილი ძალის გამო რაც დაშვებისას ვიხილეთ. ცენტრალური ტიუკსუს მყინვარი და მისი მორენა, მთათა სიდიადის აღუწერელ გამოხატულებას წარმოადგენს. აღსანიშნავია, რომ მორენას საკუთარი სახელი აქვს—ტიუკსუს კარიპჭე—რასაც ნამდვილად იმსახურებს.

სამწუხაროდ, იქ საინტერესო ფოტოების გადაღება ვერ მოვახერხე. ამინდი ფუჭდებოდა; უღელტეხილთან სეტყვის ქვეშ მოვყევით, ყოველი საათში ჭექა ქუხილის ძლიერდებოდა. მივხვდი რომ დროზე მივდიოდით. დაშვენის რამოდენიმე საათის შემდეგ, ტურისტულ რეალობაში შევბრუნდით, რეკლამები და ხმაურიანი ბრბო. ამასთან ერთად კი ლუდისა და ფასფუდის კამპანიაშიც აღმოვჩნდით, რასაც საბაგირე მოყვა, პირდაპირ ტაქსისთან. ეს იყო არაჩვეულებრივი გამოცდილება. დიდი მადლობა ლ-ს და რ-ს, ჩემთან ლაშქრობისთის; არაჩვეულებრივი გუნდი ხართ! გნახავთ მთებში.

მთარგმნელი: ცოტნე დ. (Silent Raven)

Это непростой маршрут. Сложным его делают общая продолжительность, два четырёхтысячника подряд и сильные перепады высот. С другой стороны, мы имеем популярные места, протоптанные тропы, пешие вершины и многочисленные шелтеры. Неожиданно для себя из четырёх ночёвок мы пользовались палатками лишь раз. Можно подгадать время, сделать небольшой крюк в первый день и вовсе пройти этот путь без палатки. Но это нюансы. Если вы хотите быстро, но плотно познакомиться с горами Заилийского Алатау вблизи прекрасного города Алматы и готовы к подобным приключениям, искренне рекомендую пройти этот путь.

Первый день начинается с суперпопулярных у местных жителей мест. Алма-Арасан — это самое начало ущелья Проходное, которое буквально упирается в город. Внизу вас ждут бурные реки, горячие источники (классный вариант прийти к ним ночью из гор я оставлю на следующий раз) и много людей, особенно в выходные. На первом километре вверх вы не останетесь наедине, но после поляны Терра количество туристов резко падает. Здесь же ущелье раскрывается, показывая идущим настоящие горы.

Мы стартовали поздно и поднимались под дождём, поэтому остановились чуть раньше, чем планировали — перед самым пограничным забором. Возле прохода в проволоке стоит грозная надпись о том, что дальше идти не стоит, однако никакого пограничного поста по нашему пути не предвиделось. Поэтому мы смело прошли дальше, как и другие походники. Тем не менее, с собой стоит иметь оригиналы документов, потому что это приграничная с Кыргызстаном территория.

На второй день погода радовала, мы неспешно шли-шли и пришли на мой первый четырёхтысячник — пик Карнизный. Он оказался намного легче, чем я думал. Тем не менее восторг от видов и осознания высоты уже там начал захлёстывать меня. Наверное, это было одним из самых простых моих восхождений. Ты просто идёшь вверх и приходишь к красотам красот. Уже на спуске, возле небольшого озера, нас накрыл туман, в котором мы и дошли до подножья следующей цели. Это был атмосферный, но слегка тревожащий однообразием спуск. Мы радовались каждому турику, как никогда; долго идти в белёсой мгле по древним моренам даже с навигацией было некомфортно.

Ранний подъём на третий день оказался не таким уж ранним. Пока мы потягивались и копошились, первые две группы восходителей уже ушли. Спустя час стартовали и мы. Нас ждал пик Советов, или пик Сатпаева — название обновили, но многие всё ещё используют старое. Этот четырёхтысячник сложный. Большой набор, сыпучие склоны, которые на высоте становятся ещё и крутыми. Без подготовки и палок тут может быть тяжело. Но, как всегда, трудности в горах не зря выставляют свою цену. По пути мы обогнали две группы и в этот день зашли на вершину первыми. С пика открываются прекрасные виды, и сама гора уже воспринимается твоим другом, а не жёстким абьюзером. Но это пока не начинается спуск. Он оказался даже сложнее подъёма, в основном из-за сыпухи. Мы двигались по очереди, чтобы не вызвать камнепад. Это было муторно и долго.

Чаще люди возвращаются в лагерь у подножья, где оставляли палатки и вещи. Но наш путь лежал на другую сторону перевала. Рюкзаки мы оставили на нём и, забрав их, спустились по ещё одному крутому сыпучему склону. Он вызывал волнение, но из-за того, что сыпуха на нём была уже мелкой, оказался не так страшен. Без палок тут было бы сильно сложнее.

Потом был отдых и купание на поляне с прекрасными видами. Наши рюкзаки будто взорвались — вещи и мы сами валялись и отсыхали под солнцем после дождя и тумана. Восстановив силы, мы начали спуск. Добрались до места ночёвки уже затемно, сбросив в этот день больше двух километров высоты.

Четвёртый день был, наверное, самым скучным. По крайней мере, до вечера. Нам нужно было снова подниматься из лесной зоны к большим горам. Солнце жарило нестерпимо. Покинув тень елей, мы двигались среди выгоревшей травы и ловили каждое дуновение ветерка с перевала Терешковой, который и был нашей целью. Забравшись на него, мы перенеслись в чистые и прохладные высокогорные луга. А дальше, через перевал Большая Трапеция, неспешно двигались к озерам Титова, где смогли заночевать в спасательной хижине. О ней хочется рассказать отдельно, может, в другой раз. Вообще алматинские спасхижины — это мечта походников.

Пятый день запомнился мне перевалом Титова, его осыпнымми резкими склонам и истинной мощью, которую я увидел уже на спуске. Центральный ледник Туюксу и его морена — это прекрасная в своём величии иллюстрация монументальности гор. Что сказать, если у морены есть своё название — Ворота Туюксу, и она заслуживает его абсолютно. К сожалению, здесь хороших или интересных фотографий у меня не получилось. Погода портилась, уже на перевале нас накрывал град, а гром усиливался с каждым часом. Я понял, что мы уходим вовремя. Спустя несколько часов, мы вышли в мир туризма, рекламы и шумных толп. Но вместе с тем нас ждали ресторанчики с бургерами и пивом, а потом канатная дорога прямиком до такси. Это было прекрасно. Спасибо Л. и Р., что были со мной, у нас получилась отличная команда. Увидимся в горах 🗻